શહીદ ભગતસિંહ, એક એવું નામ જેનાથી દરેક ભારતીયના રોમ-રોમ દેશભક્તિમાં લીન થઈ જાય છે. શહીદ ભગત સિંહની મિત્રતાની એક એવી કહાની જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ, જેને સાંભળીને તમારી આંખો ભરાઈ જશે. ભગતસિંહ માત્ર આઝાદીના ચાહક ન હતા, તેમણે મિત્રતા પણ ઉગ્રતાથી કરી હતી અને પછી તેમના મૃત્યુ સુધી એ મિત્રતાને અનુસરી હતી. શહીદ ભગતસિંહના જીવનમાં આવી ઘટના કેવી રીતે બને છે, તેમના પાત્રમાં મિત્રતા પ્રત્યેની ભક્તિ અને પ્રેમનું અદ્ભુત ઉદાહરણ રજૂ કરે છે? આ સવાલનો જવાબ જાણવા અમે ઉત્તર પ્રદેશના સહારનપુર જિલ્લામાં શહીદ ભગત સિંહના ઘરે પહોંચ્યા.
અત્યંત શાંત વિસ્તારમાં, JV જૈન ડિગ્રી કોલેજ પાસે શહીદ ભગતસિંહનું ઘર છે. જ્યારે અમે અહીં પહોંચ્યા તો મનજીત કૌરે કહ્યું કે શહીદ ભગત સિંહના જીવનમાં તેમના મિત્રો અને મિત્રતા ખૂબ મહત્વની હતી. તેમના મુખ્ય મિત્રો સુખદેવ, રાજગુરુ, બટુકેશ્વર દત્ત, શિવવર્મા, જયદેવ કપૂર, ભગવતી ચરણ ગેરા વગેરે હતા. જ્યારે પણ કોઈ અઘરા કામ માટે ક્યાંક જવાનું થાય ત્યારે હું જઈશ એ વાતને લઈને તેઓ એકબીજામાં ઝઘડતા. વાસ્તવમાં દરેક મિત્ર તેના મિત્રની જિંદગીને પોતાના જીવ કરતા વધારે માનતો હતો. આ તમામ મિત્રોએ હંમેશા આઝાદીની લડતમાં સક્રિયપણે ભાગ લીધો હતો.
બહુ ઓછા લોકો જાણે છે કે શહીદ ભગતસિંહે તેમના મિત્રો સાથે મળીને ‘ નોજવાન ભારત સભા’ની પણ રચના કરી હતી. આ મીટીંગને મિત્રતાના ધોરણે આગળ ધપાવવામાં આવી હતી અને બાદમાં હજારો યુવાનો આ મીટીંગમાં જોડાયા હતા. બધા એકબીજા સાથે મિત્રોની જેમ વર્તે છે.
મનજીત કૌર કહે છે કે જ્યારે ભગત સિંહ જેલમાં ગયા ત્યારે તેમણે જોયું કે તેમના મિત્રોને એવો ખોરાક આપવામાં આવે છે જે પ્રાણીઓ પણ ખાઈ શકતા નથી. આના પર ભગતસિંહે તેમના મિત્રો માટે ઉપવાસ કર્યા અને આ ઉપવાસમાં તેમના મિત્રોએ પણ તેમને એટલો જ સાથ આપ્યો. આ મિત્રતાના મજબૂત ડરથી ગેરી સરકાર હચમચી ગઈ અને પછી જેલમાં ભારતીય કેદીઓને પણ સારું ભોજન મળવા લાગ્યું.
મનજીત કૌર કહે છે કે શહીદ ભગત સિંહે ફાંસી સુધી તેમની મિત્રતા જાળવી રાખી અને એવું ઉદાહરણ બેસાડ્યું કે મિત્રતા અમર થઈ ગઈ. મનજીત કૌર જણાવે છે કે 23 માર્ચ, 1931ના રોજ જ્યારે સ્વતંત્રતા સેનાની રાજગુરુ, સુખદેવ અને ભગત સિંહને ફાંસી આપવામાં આવી ત્યારે જેલરે તેમને તેમની અંતિમ ઈચ્છા પૂછી હતી. આના પર ગેરી સરકારના સૈનિકોએ હાથ ખોલ્યા હતા અને સ્વતંત્રતા પ્રેમીઓએ ગળે લગાવ્યા હતા અને હસ્યા હતા.